ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏႇစ္မ်ားအတြင္း ရႇမ္းျပည္နယ္ အင္းေလးေဒသရႇိ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အေျပာင္းအလဲမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚကာ ယိုယြင္းမႈမ်ား ရႇိခဲ့ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။
အင္းေလးကန္သည္ ရႇမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္တြင္ တည္ရႇိၿပီး အင္းေလးေဒသတြင္ ေက်းရြာအုပ္စု ၅၀ ေက်ာ္၊ ေက်းရြာေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ တည္ရႇိသည္။
အဆိုပါေဒသသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏႇစ္မ်ားအတြင္း သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရာတြင္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ၊ ေရျပင္ညစ္ညမ္းျခင္း ျမင့္တက္လာမႈ၊ ေရျပင္ဧရိယာ က်ဥ္းေျမာင္းလာမႈ၊ ေရအနက္ ယခင္ကထက္ ေလ်ာ့လာမႈ၊ ယခုေနာက္ပုိင္း ၾကံဳေတြ႕ရသည့္ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕ခ်ိန္တြင္ ေရအ၀င္နည္းပါးမႈ စသည္တုိ႔ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရႇိရသည္။
''ေရျပင္ ဧရိယာက အလ်ားလိုက္လည္း က်ဥ္းေျမာင္းသြားသလို အနံလိုက္လည္း က်ဥ္းေျမာင္းသြားပါတယ္'' ဟု အင္းသားစာေပ ယဥ္ေက်းမႈႏႇင့္ ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အသင္းမႇ အမႈေဆာင္ စိုက္ပ်ဳိးေရး ပညာရႇင္ ဦးသာဒိုးက ေျပာျပသည္။
အင္းေလးကန္သည္ ၁၉၃၄ ခုႏႇစ္တြင္ ကန္အက်ယ္အ၀န္း ၁၀၄ စတုရန္းမိုင္ရႇိၿပီး ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္တြင္ အက်ယ္အ၀န္း ၈၇ ဒသမ ၅၄ စတုရန္းမိုင္ ရႇိခဲ့သည္။
ယခုအခါ ျပန္လည္တုိင္းတာ ခ်က္အရ ဧရိယာ ၆၃ စတုရန္းမိုင္သာ က်န္ရႇိေတာ့ေၾကာင္း ရႇမ္းျပည္နယ္(ေတာင္ပုိင္း) ဆည္ေျမာင္း ဦးစီးဌာန၏ အင္းေလးကန္ႏႇင့္ မိုင္၂၀ ၀န္းက်င္ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေရး သစ္ေတာ၊ ေရ၊ ေျမ၊ သားငႇက္၊ တိရစၧာန္ ကာကြယ္ ထိန္းသိမ္းေရး စီမံကိန္းလုပ္ငန္း အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အင္းေလးေဒသတြင္ ကန္အက်ယ္အ၀န္း ေျပာင္းလဲခဲ့သည္ သာမက ေရတည္ရႇိမႈပုိင္းတြင္လည္း အေျပာင္းအလဲမ်ား ရႇိခဲ့ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ဆိုပါသည္။
အာဆီယံ အေမြအႏႇစ္ဥယ်ာဥ္ ျဖစ္သည့္ အင္းေလးကန္ ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ ေဘးမဲ့ေတာအတြင္း ပါ၀င္ေသာ အင္းေလးကန္သည္ ယခင္က ယင္း၏ ေအာက္ဘက္ရႇိ စံကားအင္း၊ မိုးျဗဲဆည္ စသည္တို႔၌ ေရခန္းခ်ိန္မ်ားတြင္ပင္ ေရနည္းပါးမႈမ်ဳိး မရႇိခဲ့ေၾကာင္း၊ ၁၉၉၉ ခုႏႇစ္က စံကားအင္း ေရခန္းေျခာက္ခ်ိန္တြင္ပင္ အင္းေလးကန္တြင္ ေရအျပည့္ ရႇိေနခဲ့ေၾကာင္း သိရႇိရသည္။
''အင္းေလးက အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ေရအျပည့္ပဲ။ ၂၀၁၀ က်ေတာ့ အင္းေလးက လုံး၀ေရကုန္သြားတယ္။ ဟိုဘက္မႇာကေတာ့ ေရက ေပါေနတယ္။ ခုလည္း ဒီအတုိင္း ျဖစ္ေနၿပီ။ အဲဒါက အေပၚဆုံးကန္က ေရကို စီးထြက္ႏႈန္း တအားမ်ားေအာင္ လုပ္ပစ္လိုက္လို႔။ မဆည္ ထားတဲ့သေဘာ'' ဟု စိုက္ပ်ဳိးေရး ပညာရႇင္ ဦးသာဒိုးက ေျပာၾကားသည္။
''၂၀၁၀ တုန္းက ေရေတာ္ေတာ္ ခန္းသြားေတာ့ ရြာထဲကုိ ဧည့္သည္လာေအာင္ ေရလမ္းေဖာက္ေပးရတယ္။ ကုိယ့္ျခံထဲလည္း ေဖာက္ရတယ္။ အခုလည္း ျခံထဲမႇာ ဧည့္သည္ေတြ ၀င္ႏိုင္ေအာင္ ေန႔တိုင္း ေရလမ္းေဖာက္ေနရတယ္''ဟု အင္းေပါခုံေက်းရြာ ေခတ္ဆန္းယဥ္ၾကာ၊ ပုိးႏႇင့္ ခ်ည္ရက္ကန္း႐ုံမႇ ဦးေအးေမာင္က ေျပာျပသည္။
အင္းေလးေဒသသည္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္ ဧၿပီလကုန္ ေမလအတြင္းက ႏႇစ္စဥ္ႏႇင့္ မတူဘဲ စံခ်ိန္တင္ ေရက်ဆင္းခဲ့ၿပီး အခ်ဳိ႕ေသာ ေက်းရြာမ်ားမႇာ စက္ေလႇျဖင့္ ယခင္ကဲ့သို့ ရြာအေရာက္ သြားလာႏုိင္ျခင္း မရႇိခဲ့ဘဲ လူမႈစီးပြားေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈလည္း မ်ားစြာရႇိခဲ့သည္။
''ကြၽန္မတို႔ ငယ္ငယ္တုန္းက ေရေပၚေစ်းဆို ကုိယ္ကလည္း ေရေပၚကပဲ ၀ယ္တယ္။ ေစ်းသည္ကလည္း ေရေပၚကပဲ ေရာင္းတယ္။ အဲဒါကုိက ေပ်ာ္စရာေကာင္းတယ္။ အခု ေနာက္ပုိင္းေတာ့ ေရခန္းသြားေတာ့ ေရေပၚေစ်းလည္း ကုန္းေပၚေရာက္သြားတယ္။ ကြၽန္မတုိ႔လည္း လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး ေစ်း၀ယ္ရတယ္။ ငယ္တုန္းက အခ်ိန္ေတြကုိေတာ့ ေတာ္ေတာ္လြမ္းပါတယ္'' ဟု ေရေပၚေစ်း တည္ရႇိသည့္ ဟဲယာရြာမမႇ ေဒၚသန္းခင္က ေျပာပါသည္။
အင္းေလးေဒသသို႔ စီး၀င္ေသာ ေခ်ာင္းအေရအတြက္သည္ ၂၉ ခုရႇိၿပီး ေရဆင္းဧရိယာမႇာ ၁၄၄၂ စတုရန္းမုိင္ျဖစ္သည္။ အင္းေလးကန္အတြင္းသို႔ အဓိက စီး၀င္ေသာ ေခ်ာင္းမ်ားမႇာ နမ့္လတ္ေခ်ာင္း၊ နယ္ျခားေခ်ာင္း၊ ကေလာေခ်ာင္း၊ ဘီလူးေခ်ာင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ႏႇစ္အတြင္း အင္းေလးကန္၏ ေရေ၀ေရလဲ ဧရိယာအတြင္း ပါ၀င္ေသာ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္၊ ကေလာၿမိဳ႕နယ္၊ ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ေစာက္ၿမိဳ႕နယ္၊ ဖယ္ခုံၿမိဳ႕နယ္တို႔တြင္ မုိးေရခ်ိန္ရရႇိမႈ နည္းပါးခဲ့သည္။
ယင္းအနက္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ေစာက္ၿမိဳ႕နယ္ႏႇင့္ ဖယ္ခုံ ၿမိဳ႕နယ္တို႔အတြင္း မုိးရရႇိမႈသည္ အင္းေလးကန္တြင္ စံခ်ိန္တင္ ေရက်ဆင္းခဲ့သည့္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္က ထက္ပင္ ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္၌ မုိးရြာသြန္းမႈ နည္းပါးခဲ့သည္။
မုိးနည္းပါးျခင္း၊ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးျခင္းႏႇင့္ ဆက္စပ္ကာ ေျမဆီလႊာ တိုက္စားပို႔ခ်ျခင္း၊ အနည္ အႏႇစ္ က်ဆင္းမႈ မ်ားျပားလာျခင္း စသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားသည္ အင္းေလးကန္ အတြင္းသို႔ စီး၀င္ေသာ ေခ်ာင္းမ်ားတြင္ ေရနည္းပါးမႈကုိ အဓိက ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။
လက္ရႇိတြင္ ကန္မႀကီးအတြင္း ေရတည္ရႇိမႈ အေျပာင္းအလဲ မသိသာေသးဘဲ ယင္းသို႔ စီး၀င္ေသာ ေခ်ာင္းအမ်ားစုတြင္မူ ေရနည္းပါးမႈကုိ ၾကံဳေတြ႕ေနရျခင္း ျဖစ္သည္။
''အခုအင္းထဲမႇာ ေရခန္းေနတဲ့ ရြာေတြ အမ်ားႀကီး။ သုံးေရ ခက္တယ္။ ေသာက္ေရ ခက္တယ္။ ခက္တဲ့အျပင္ကို ေရက အခုစမ္းေရ ထြက္ေတြမႇာ သြားယူတယ္။ ျပန္လာရင္ ကုိယ့္အိမ္ကုိ သယ္ဖို႔ လမ္းမရႇိဘူး။ ေရလမ္း မဟုတ္ေတာ့ဘူးေလ၊ ဗြက္လမ္းျဖစ္ေနေတာ့။ အမ်ားႀကီးပဲ။ ပ်က္သုဥ္းတာကေတာ့။ ေနာက္ သစ္ေတာ။ ဒီေန႔ၾကည့္လိုက္ရင္ ဒီအပင္ ဒီတစ္ကြက္ ျမင္ေသးတယ္။ ေနာက္ရက္ မရႇိေတာ့ဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္သုဥ္းမႈကေတာ့ တစ္ေန႔တစ္မ်ဳိးပဲ'' ဟု ဦးသာဒိုးက ေျပာၾကားသည္။
''ကြၽန္ေတာ္တို႔ ငယ္တုန္းက ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ အခုပတ္၀န္းက်င္က အမ်ားႀကီး ကြာသြားၿပီ။ အရင္က အိမ္နားနီး ခပ္ရင္ေတာင္ ေသာက္ေရက ေသာက္လုိ႔ရတယ္။ အခုေတာ့ ေသာက္သုံးလို႔ မရေတာ့ဘူး။ အင္းျပင္မႇာခပ္ေတာင္ မရေတာ့ဘူး ခုက။ အရင္တုန္းက ရြာထဲမႇာ ေလႇနဲ႔ပဲ သြားလို႔ရတယ္။ အခုဆိုရင္ လမ္းေလွ်ာက္သြားေနရၿပီ'' ဟု နန္းပန္ေရလယ္ရပ္မႇ ဦးေက်ာ္မုိးက ေျပာျပသည္။
အင္းေလးေဒသတြင္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈလည္း ျမင့္တက္လာေနၿပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အေနအထားသည္ ႏႇစ္ပုိင္းအတြင္းတြင္ပင္ အေျပာင္းအလဲ ျမန္ဆန္စြာ ျဖစ္ေပၚေနသည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ဆိုသည္။
အင္းေလးေဒသ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႕ေနရေသာ အခက္အခဲမ်ားမႇာ အင္းေလးကန္ သဘာ၀ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမမ်ားမႇ အျခားေျမ အသုံးခ်မႈသုိ႔ ေျပာင္းလဲအသုံးျပဳရန္ နည္းလမ္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေဆာင္ရြက္လာၾကျခင္း၊ ဥပမာ လူေနအိမ္ မ်ားျပားလာမႈ၊ စိုက္ပ်ဳိးေျမမ်ား တုိးခ်ဲ႕လာမႈ၊ ဟိုတယ္ႏႇင့္ စားေသာက္ဆုိင္မ်ား မ်ားျပားလာမႈ၊ ေဘးမဲ့ေတာအတြင္း ငါးလုပ္ငန္း ဦးစီးဌာနမႇ တရား၀င္ ငါးဖမ္းလုိင္စင္မ်ား ခ်ထားမႈေၾကာင့္ ေဒသခံတို႔၏ ေရရႇည္အသုံးခ်ႏုိင္မႈ အတြက္ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အခက္အခဲရႇိျခင္း၊ အင္းေလးကန္တြင္း ေရအရည္အေသြး က်ဆင္းေစသည့္ ျဖစ္စဥ္မ်ား တုိးျမႇင့္လာျခင္း စသည္တုိ႔ ျဖစ္သည္ဟု သိရႇိရသည္။
ခရီးသြား စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဖြံ႕ၿဖိဳးလာ၍ ၀င္ေရာက္ရင္းႏီႇး ျမႇဳပ္ႏံႇလိုသူ မ်ားျပားလာသည့္ အတြက္လည္း ကန္၏ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ေရရႇည္တည္တံ့ေရးႏႇင့္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ထိန္းညႇိႏိုင္ျခင္း မရႇိမည္ကို ေဒသခံမ်ားက စိုးရိမ္မႈ ရႇိေနသည္။
အင္းေလးကန္ ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ ေဘးမဲ့ေတာသည္ ၁၉၈၅ ခုႏႇစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇရႇိ အႀကီးဆုံး ေရတိမ္ေဒသမ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ၿပီး ဇီ၀မ်ဳိးစုံ မ်ဳိးကြဲႂကြယ္၀ေသာ ေဒသလည္း ျဖစ္သည္။ ဧရိယာ အက်ယ္အ၀န္း အားျဖင့္ ၂၄၇ ဒသမ ၄၅၃ စတုရန္းမုိင္ က်ယ္၀န္းၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏႇာျပင္ အထက္ ေပ ၂၉၅၀ တြင္ တည္ရႇိသည္။
အင္းေလးကန္ႏႇင့္ အင္းေလးေဒသ
- အင္းေလးကန္သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဒုတိယအႀကီးဆုံး အင္းအိုင္ျဖစ္သည္။
- ဘီလူးေခ်ာင္းသည္ အင္းေလးကန္မႇ စီးဆင္းသြားေသာ ေခ်ာင္းျဖစ္သည္။ အင္းေလးကန္သည္ ေလာပိတ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္႐ုံအတြက္ အေရးပါေသာ ေရအရင္းအျမစ္ျဖစ္သည္။
- အင္းေလး၏ မူရင္းအမည္မႇာ အင္းေလးရြာ (သုိ႔မဟုတ္) အင္း (၄) ရြာ ျဖစ္သည္။ အင္းေလးေဒသရႇိ နမ့္ပန္ရြာစု၊ ၀မ္လုံ(ေခၚ)ရြာႀကီးဗန္းပုံစု၊ ေနာင္ေတာ(ေခၚ)ေနာင္ေတာင္းစု၊ ဟိုင္းယ(ေခၚ)ဟဲယာရြာမစု ဟူေသာ ေက်းရြာအုပ္စု(၄)စုကို စုေပါင္းေခၚဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။
- အင္းသားလူမ်ဳိးတို႔ အဓိက ေနထိုင္သည္။ ေတာင္႐ိုး၊ ဓႏု၊ ရႇမ္း၊ ပအုိ႔၀္တိုင္းရင္းသားမ်ားလည္း ေနထိုင္ၾကသည္။
- ေက်းရြာအုပ္စု ၅၀ ေက်ာ္၊ ရြာေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ရႇိသည္။
- အဓိက စီးပြားေရးမႇာ စိုက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းျဖစ္သည္။ ကြၽန္းေမ်ာမ်ားေပၚတြင္ လုပ္ကုိင္သည့္ ေရျခံစိုက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အင္းေလးေဒသတြင္သာ ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။
- အျခားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားမႇာ ငါးလုပ္ငန္း၊ ရက္ကန္းလုပ္ငန္း၊ ပန္းပဲလုပ္ငန္း၊ ပန္းထိမ္လုပ္ငန္း စသည္တုိ႔ ျဖစ္သည္။
No comments:
Post a Comment
စာဖတ္သူမ်ားကြန္မန္.ေပးနုိင္ပါသည္။